„Obudziłem się z tym”, „źle spałem”, „przewiało mnie”, „złapał mnie jakiś kręcz”, „zrobiłem nagły ruch i nie potrafiłem wrócić do pozycji wyjściowej”. Bardzo często słowa te padają w trakcie wywiadu, gdy pacjenci próbują wytłumaczyć fakt dlaczego ich boli w kręgosłupie. Nie potrafią wówczas poruszyć danym odcinkiem kręgosłupa np. szyją, mają trudność ze skrętem, zgięciem itp. Obalamy mit, że z bólem tym trzeba chodzić i czekać aż sam minie. Wskazujemy też dlaczego warto zająć się problemem w miarę szybko.
Co może być przyczyną takiej sytuacji?
Określa to wywiad i badanie fizjoterapeutyczne, które pozwala wstępnie postawić hipotezę problemu. Nierzadko jest nią zablokowanie stawu lub kilku sąsiednich stawów kręgosłupa w ostrym lub podostrym stadium bólu. Zablokowanie można inaczej wytłumaczyć jako hypomobilność, czyli ograniczoną ruchomość w stawie, tutaj w stawie międzykręgowym kręgosłupa. Bezpośrednią przyczyną takiej sytuacji może być zakleszczony fałd maziowy torebki tego stawu. Takie sytuacje mogą wynikać z aktywności mięśniowej w danym regionie (stale podwyższone napięcie mięśniowe często dużych globalnych mięśni), z niestabilności omawianych segmentów kręgosłupa, zmian zwyrodnieniowych, ustawienia kręgów w przestrzeni, wcześniejszej dysfunkcji danego regionu. W przeszłości niekoniecznie dana dysfunkcja mogła dawać objawy. Wywiad z pacjentem wyklucza inne przyczyny dolegliwości takie jak uraz, traumę, czy wypadek, gdzie konieczne byłoby zrobienie dodatkowych badań na przykład zdjęcie rtg. Z kolei w badaniu testuje się inne struktury mogące również dawać ból takie jak dysk, mięśnie, więzadła, struktury kostne lub struktury nerwowe.
Cechą charakterystyczną omawianej diagnozy jest wysokie napięcie obronne mięśni w obszarze powstałego bólu. Pacjenci często opisują to jako dużą tkliwość i sztywność mięśni. Palpacja regionu pozwala to zweryfikować. Oprócz tego istnieje trudność wykonania bezbolesnego ruchu zajętym obszarem ciała lub tylko w wybranym kierunku. W badaniu można zauważyć schemat ruchowy odpowiadający ograniczeniu ruchomości dla poszczególnego stawu. Często też pacjent jest w wymuszonej przez ból pozycji.
Co można zrobić w takiej sytuacji?
Gdy ból w spoczynku jest możliwie maksymalny oraz często obecny w nocy warto wyciszyć stan zapalny spokojem (pozycją przeciwbólową) i chemią (lekarz zwykle przepisuje lek przeciwzapalny). Gdy pierwsze ostre objawy miną (po 12-48h) warto udać się do fizjoterapeuty, po to by zbadać przyczynę dolegliwości oraz uruchomić i przywrócić ograniczony ruch w kręgosłupie. W terapii pracuje się bezboleśnie oraz stara się wpłynąć na przyczynę powstałego problemu. Warto też zwrócić uwagę, że celem fizjoterapii nie jest „nastawienie” czy „wyprostowanie” kręgosłupa. Powszechnie stosowane techniki mobilizacyjne wpływają na jego funkcję, czyli ruch w segmencie i są wykonane biernie przez terapeutę lub aktywnie z pomocą lokalnych mięśni pacjenta. Nie można zmienić „jak za dotknięciem magicznej różdżki” ustawienia poszczególnych segmentów kręgosłupa. Techniki mobilizacyjne nie mają na celu repozycji struktury jaką są kręgi. Można natomiast zapobiec powtórnym podobnym epizodom.
Plusem szybkiego przywrócenia ruchomości w stawie jest krótki okres chodzenia z bólem, zabezpieczenie dysku przed uszkodzeniem, profilaktyka zmian zwyrodnieniowych w stawach kręgosłupa, czy zabezpieczenie innych struktur w obrębie segmentu kręgosłupa takich jak: więzadła, korzenie, sąsiednie stawy.