Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) jest częstym urazem kolan u sportowców. Najczęściej leczenie polega na operacyjnym wykonaniu rekonstrukcji. Badania pokazują, że 35% sportowców po tym zabiegu powraca do poziomu sprzed kontuzji nie wcześniej niż po upływie 2 lat. Ponadto 3-22% sportowców rekonstruuje powtórnie ACL, a 25% osób, które powracają do sportu rozrywa ACL drugiej nogi w ciągu pierwszych 5 lat po rekonstrukcji.
Fizjoterapia po zerwaniu i rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego jest trudniejsza i bardziej wymagająca, niż się często zakłada. Skąd takie dane? Być może w odpowiedzi na to pytanie warto byłoby poruszyć temat: jaka jest rola więzadeł w naszym ciele? Są to struktury, które poza mechaniczną funkcją utrzymania stabilności w obrębie stawów, pełnią również funkcję informacyjną i ochronną. Posiadają receptory, dzięki którym informacja o tym, jak ułożony jest staw w przestrzeni, jaki wykonuje ruch, i jakie siły na niego działają, dociera do centralnych struktur naszego organizmu, czyli rdzenia i mózgu. Im sprawniej ona dotrze, tym sprawniej zostanie wysłana informacja zwrotna do mięśni, które w odpowiedzi na nią mogą uchronić staw przed urazem.
Więzadło stawu kolanowego krzyżowe przednie (ACL) jest jednym z więzadeł o największej liczbie mechanoreceptorów. Aktualne metody obrazowania mózgu, takie jak funkcjonalny rezonans magnetyczny, pozwalają na zebranie informacji o tym, jakie są konsekwencje zerwania ACL. Jak się okazuje uszkodzenie tego więzadła wiąże się ze zmianami neuroplastycznymi w mózgu spowodowanymi utratą przez niego informacji od tak wielu mechanoreceptorów. Wiąże się to z obecnością kompensacyjnych zmian w kontroli nerwowo-mięśniowej a w konsekwencji skutkuje zmienioną odpowiedzią motoryczną uszkodzonej kończyny. Niestety zmiany jakie zachodzą w aktywności mózgu związanej z kontrolą motoryczną oraz wydłużoną reakcją eferentną (z mózgu do mięśni) sprzyja wystąpieniu kolejnych kontuzji kolana pomimo chirurgicznej rekonstrukcji. Aktualne badania ujawniają, że uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego może spowodować reorganizację ośrodkowego układu nerwowego, co sugeruje, że taki stan można uznać za dysfunkcję neurofizjologiczną, a nie za zwykłe uszkodzenie układu mięśniowo-szkieletowego.
Pacjenci po rekonstrukcji ACL wykazują większy udział strategii wizualnej w stosunku do czuciowej w kontroli ruchu kolana. Jak można to zrozumieć? Takie osoby będą potrzebowały dodatkowych informacji ze zmysłu wzroku po to by kontrolować ruch kolana. Wyniki pokazują, że pacjenci po urazie więzadła krzyżowego przedniego zmniejszyli aktywację w kilku obszarach kory czuciowo-ruchowej mózgu odpowiedzialnej za kontrolę ruchu. Zwiększyli natomiast aktywację w innych trzech obszarach mózgu: w tym w korze somatosensorycznej i tylnym zakręcie skroniowym. Wiedza ta pozwala na lepsze zrozumienie adaptacji nerwowych jakie zachodzą po urazie oraz lepsze zaplanowanie procesu usprawniania po zerwaniu ACL w odniesieniu do ryzyka ponownego urazu. Sugeruje się, że skoro wzrokowe sprzężenie zwrotne jest kluczowym mechanizmem wyrównawczym to w późniejszym procesie usprawniania zadania ruchowe, na przykład z zasłoniętymi oczami, będą miały duży wpływ na równowagę i sprawność ruchową. Podobny cel będą miały ćwiczenia oparte o podwójne zadanie ruchowe, czyli umiejętność utrzymania stabilności stawu przy jednoczesnym skupieniu uwagi na wykonaniu zadania kończyną górną.
Celem zadań ruchowych w końcowym okresie usprawniania jest odtworzenie umiejętności kontroli ruchowej kolana w podobnych warunkach jak ma to miejsce w czasie aktywności sportowych. Zrozumienie schematu aktywacji mózgu po urazie omawianego więzadła jest istotne w planowaniu fizjoterapii.