Wśród dysfunkcji w obrębie stopy bardzo często występującą jest paluch koślawy. Często jest ona przyczyną bólu i sztywności w rejonie stawu śródstopno-paliczkowego pierwszego, co może utrudniać bezbolesne przetaczanie stopy i prawidłowy chód. Etiopatogeneza powstania omawianej deformacji jest złożona, zawiera w sobie genetyczne predyspozycje, czy nawet osobniczą budowę tkanki łącznej.
Niewątpliwie paluch koślawy poprzedzony jest płaskostopiem, szczególnie poprzecznym w obrębie stopy, a to oznacza, że zanim pojawią się objawy, stopa w nieprawidłowy sposób przenosiła ciężar ciała. Struktury aktywne, czyli mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie łuków w stopie, biomechanicznie były niewydolne i nie zapewniały stawom ochrony. W paluchu koślawym dochodzi do bocznego odchylenia pierwszej kości śródstopia oraz podwichnięcia w stawie śródstopno-paliczkowym pierwszym. W takiej sytuacji kierunek pociągania ścięgien ulega zmianie co utrwala i nasila zniekształcenie.
Deformację palucha koślawego można również rozpatrywać jako problem z centralną stabilizacją ciała i jego zakłóconą orientację w stosunku do pionu.
Co fizjoterapeuta może zbadać gdy będziesz miał ból związany z deformacją palucha koślawego ?
Z pewnością istotna jest ocena i inspekcja wydolności łuków stopy, zarówno w odciążeniu i obciążeniu (pozycji stojącej i leżeniu). Fizjoterapeuta spojrzy także na to jak wygląda wzorzec chodu, możliwość stania na jednej nodze oraz oceni kiedy pojawia się ból. W badaniu manualnym istotnych informacji da badanie ruchomości pasywnej i translatorycznej w stawach palucha, stopy, a nawet biodra. Ze względu na to, że paluch koślawy nie rozwija się w izolacji warto zrobić również testy mięśniowe, w tym testy długości mięśni zginających i prostujących palce. Szczególnie warto ocenić, czy można zaktywować mięsień przywodziciel palucha, a także jak wygląda napięcie prostownika palucha przy biernie utrzymanym łuku poprzecznym. Głowa poprzeczna mięśnia przywodziciela palucha jest tutaj lokalnym stabilizatorem potrzebnym do odtworzenia łuku. W globalnym spojrzeniu na pacjenta warto ocenić stabilizację centralną pacjenta, czyli jaki jest rozkład ciężaru ciała na stopie.
Fizjoterapeutyczne podejście w postępowaniu z omawianym koślawym paluchem obejmuje techniki zmniejszające ból, przywracające odpowiednią ruchomość w stawach oraz zrównoważone napięcie struktur aktywnych, tym samym zapewniające regenerację w stawie. Pozytywnie wpływa to na poprawę jakości chodu i komfort noszenia obuwia.
Aktywność mięśni, czy mobilizacja w stawach nie koryguje zniekształceń, ale wpływa na poprawę funkcji. Ma to istotne znaczenie, gdy zmiany kostne nie są zaawansowane a aktywność mięśniowa możliwa do uruchomienia. Wyniki leczenia zachowawczego w paluchu koślawym są porównywalne z wynikami leczenia chirurgicznego. Fizjoterapia może także stanowić uzupełnienie leczenia chirurgicznego. U pacjentów po operacjach techniki manualne okazują się efektywne w odtwarzaniu zakresu ruchu oraz sprawnym przywróceniu funkcji chodu. Fizjoterapia może wówczas zapobiec występowaniu powikłań.
Tak jak w przypadku innych dolegliwości, z którymi przychodzą pacjenci do gabinetu fizjoterapeutycznego, tak również w tej pacjent wymaga podejścia indywidualnego. Przyjęta forma leczenia powinna zależeć od wielkości deformacji i objawów klinicznych. Jak potwierdzają badania, skuteczność fizjoterapii u pacjentów z paluchem koślawym jest wysoka, zarówno w okresie pooperacyjnym, jak i w sytuacjach, w których jest to leczenie podstawowe.