Czym są korzenie nerwowe?
Potocznie nazwa ta odnosi się do nerwów rdzeniowych, które wychodzą z rdzenia kręgowego parzyście. Stanowią połączenie korzenia brzusznego (włókna ruchowe idące od rdzenia do ciała: skóry, mięśni) i grzbietowego (włókna przesyłające informacje z obwodu tzw. włókna czuciowe). Korzenie nerwowe znajdują się poza rdzeniem kręgowym, czyli są w części obwodowej układu nerwowego. Łączą się w otworze międzykręgowym. Im niżej rdzenia tym ich przebieg jest bardziej skośny ku dołowi.
Nerw rdzeniowy przypomina nerw obwodowy. Jednak w porównaniu z nerwem obwodowym, posiada znacznie mniej łącznotkankowych otoczek. Dodatkowo korzeń ma swoje połączenia więzadłowe z otaczającymi je strukturami anatomicznymi, takimi jak wyrostki kręgu. To co istotne dla funkcji korzeni to odpowiednio duży przepływ krwi, by utrzymywały swą możliwość przesyłania impulsów elektrycznych. W wyniku obciążenia korzeni nerwowych np. podczas przepukliny krążka międzykręgowego dochodzi do utraty czucia obszarów zaopatrzenia korzeniowego. Dotyczy to tzw. dermatomu czyli obszaru skóry, który jest unerwiany przez jeden segment rdzenia kręgowego. Jeśli objawy pacjenta są w dermatomie to poprzez badanie czucia powierzchownego i głębokiego a następnie badanie wskaźnika mięśniowego i odruchu ścięgnistego możemy sprawdzić obciążenie konkretnego korzenia nerwowego.
Najczęstszą przyczyną obciążenia korzenia jest przepuklina (uszkodzenie dysku) i zmiany zwyrodnieniowe w stawach kręgosłupa. Bardzo często dochodzi wówczas do ucisku mechanicznego na strukturę nerwową albo do pośredniego obciążenia związanego ze stanem zapalnym toczącym się w uszkodzonej tkance, co skutkuje zaburzonym przepływem krwi i w efekcie niedokrwieniem omawianego korzenia nerwowego. Struktury neuralne reagują bardzo szybko i mocno bólem, parestezjami oraz ochronnym napięciem mięśniowym na czynniki mechaniczne (kompresja, naciągnięcie) jak i fizjologiczne (stan ukrwienia, stan zapalny). Uszkodzenie pojedynczego korzenia objawia się najczęściej bólem, któremu mogą towarzyszyć parastezje, czyli drętwienia, mrowienia i palenie w obrębie danego dermatomu, segmentalne ubytki czucia (czucie bólu, dotyku), czy też odruchu i osłabienie siły mięśniowej (badana w tzw. mięśniach diagnostycznych odpowiednich dla każdego korzenia). Przykładem może być osłabienie grzbietowego zginania palucha (mięsień prostownik palucha długi) charakterystyczne dla obciążenia korzenia L5.
Fizjoterapeutyczne podejście do powyżej omawianego problemu terapeutycznego obejmuje dokładnie przeprowadzony wywiad i badanie manualne. Osłabienie siły mięśniowej, czy odruchu w mięśniu diagnostycznym wskazuje by pacjent skonsultował się ze specjalistą. Podobna sytuacja ma miejsce, gdy w wywiadzie zanotowano tzw. „red flags” czyli możliwe patofizjologie stanowiące przeciwskazanie do terapii.
Celem fizjoterapii w leczeniu zachowawczym jest możliwie szybkie odciążenie struktury nerwowej (czyli w omawianym przypadku korzenia) po to by zredukować odczucia bólowe i przywrócić funkcję tkanki nerwowej. Techniki manualne i neurodynamiczne skierowane są na zmniejszenie stanu zapalnego w tkankach otaczających nerw, zwiększenie przestrzeni w otworze międzykręgowym co wpływa na zmniejszenie ciśnienia wewnątrz, zwiększenie przepływu krwi i przywrócenie ruchu ślizgowego tkanki nerwowej.